Cảnh Tất Đạt Đa và ngựa Kiền Trắc ở chùa Sà Lon

Theo tín niệm, Kanthaka (Kiền Trắc) là con ngựa quý ra đời tại hoàng cung của Vua Suddhodana (Tịnh Phạn) cùng một ngày với Thái tử Siddattha. Ngựa Kiền Trắc lớn lên và phục vụ nhà vua cho đến năm 29 tuổi, nó cùng với người giữ ngựa Channa (Xa-nặc) đưa Thái tử lên đường xuất gia, sau đó ngựa đau buổn phát bệnh, từ trần và tái sanh lên cõi Trời. Theo kinh tạng Pàli, có là một trong bảy nhân vật đồng sanh cùng một ngày với Thái tử Tất Đạt Đa gồm Thái tử, Công chúa Da-du, Ca-lưu-đà-di (Kaludàyin), Xa-nặc (Channa), Kiền Trắc (Kanthaca), voi báu và cây Bồ đề.

Kiền Trắc Mã là một con ngựa trắng (bạch mã) mà bạch mã là con ngựa Balaha là một tiền thân của Phật Thích Ca (Jataka/Bổn sanh kinh) và ở kiếp cuối cùng, là con ngựa Kiền Trắc, vật cỡi của thái tử Tất Đạt Đa. Con ngựa trắng không có người cỡi đã trở thành biểu tượng của chính Phật Thích Ca Mâu Ni. Ngựa đã đi vào kinh sách Phật giáo rõ nét nhất ngựa Kiền Trắc. Hình ảnh con ngựa Kiền Trắc phi nước đại vượt dòng sông Anoma xuất gia tìm đạo giải thoát cứu độ loài người và chúng sanh là một bức tranh mang sắc màu thiêng liêng nhiệm mầu.

Kiền Trắc vì thế là một con ngựa nổi tiếng, đáng kể nhất với công lao đưa Thái tử vượt thành xuất gia. Truyền thuyết về chuyến đi này cho tới nay vẫn còn đọng dấu ấn. Thái tử cưỡi trên lưng ngựa phi qua sông. Xa-nặc bám theo sau đuôi ngựa, Xa-nặc biết một ngõ sau nào đó, để dẫn Thái tử và con ngựa đi qua êm ái. Ba thầy trò đi hơn mười dặm đường, đến địa phận thành Tỳ-xá-ly (Vesali), qua sông Anoma (Nesa njarã) thì trời vừa sáng. Tại đây dừng ngựa, cắt tóc, giao áo mão cho Xa-nặc đem về. Đó là chuyến đi cuối cùng của Kiền Trắc đưa Thái tử.

Đối với Phật tử thì nhắc đến loài ngựa thì không thể nào không nhắc đến tuấn mã Kiền Trắc (Kaṇṭhaka) trong kinh điển Phật giáo. Có những đoạn thơ mô tả lại cảnh tượng Kiền Trắc đưa Thái tử vượt thành xuất gia:

Bức tranh kể về Tất Đạt Đa và ngựa Kiền Trắc vượt thành xuất giaTrong chốn kinh thành tuyệt diệu xưa,Ca-tỳ-la-vệ, tộc Thích Ca.Ta là Kiền Trắc, cùng sanh nhật;Với Thái tử là Tất Đạt Đa.Vào nửa đêm, vương tử xuất gia.Ði tìm giác ngộ, giã từ nhàVới bàn tay dịu bao màn lưới,Các móng đồng thau chiếu sáng lòa.Ngài bảo tôi, vừa thúc mạn sườn:"Hãy mang ta, hỡi bạn hiền thươngKhi nào giác ngộ đường vô thượngTa sẽ giúp người khắp thế gian".Khi được nghe lời Ngài,Lòng ta rộn rã vạn niềm vui,Với tâm phấn khởi, đầy hoan hỉ,Tuân lệnh trên, ta vội hí dài.Khi biết hoàng nam Tịnh Phạn Vương,Ðại danh lừng lẫy, cỡi lưng mìnhVới tâm phấn khởi, đầy hoan hỉTa rước người vô thượng chí tôn.Vượt qua đất nước khắp của người,Khi mặt trời lên đã quá xa,Ngài bước đi, lòng không luyến tiếcBỏ ta cùng với chú Chan-na.Ta liếm chân Ngài bằng lưỡiChân Ngài có các móng màu đồngVà ta kêu khóc nhìn theo mãi,Khi thấy Ngài đi, bậc Ðại hùng.Vì không còn thấy bóng huy hoàngCủa Thái tử, con Tịnh Phạn VươngTa ngã quỵ ngay, lâm trọng bệnhVà nhanh chóng giã biệt trần gian.